Родился 10 января в 1939 г. в ауле Шымкора Уланского района Восточно-Казахстанской области.
По окончании средней школы работал в колхозе им. Джамбула. Окончив факультет журналистики КазГУ им. С. М. Кирова (1964, ныне КазНУ им. аль-Фараби), долгое время работал в редакции газеты «Коммунизм туы» (ныне «Дидар»), прошел трудовой путь от рядового литературного сотрудника до заместителя редактора газеты. Позже работал заместителем главного редактора республиканского литературно-культурного и общественного журнала «Ақ Ертіс – Иртыш».
Автор книг «Қыз күлкісі» («Смех девушки») (1969), «Жастық жағалауы» («Берег молодости»), «Шынар», «Асау Ертіс» («Буйный Иртыш») (1974), «Алтайым – алтын бесігім» («Мой Алтай – золотая колыбель»), «Жар жағасындағы үй» («Дом у обрыва»), «Тауқымет» («Невзгоды»), «Чинара» (1978).
Член Союза писателей Казахстана, лауреат премий и член Союза журналистов Казахстана.
Произведения М. Кумарбекова:
Книги
- Құмарбеков, М. Алтайым алтын бесiгiм [Мәтін] / М. Құмарбеков. – Алматы : Жалын, 1956. – 92 б.
- Құмарбеков, М. Алтайдың ардагері [Мәтін] / М. Құмарбеков. – Алматы : Қазақстан, 1967. – 29 б.
- Құмарбекұлы, М. Бейнетқор [Мәтін] / М. Құмарбекұлы. – Өскемен, 2008. – 80 б.
- Құмарбекұлы, М. Жар жағасындағы үй [Мәтін] : хикаяттар / М. Құмарбекұлы . – Астана : Фолиант, 2003. – 280 б.
- Құмарбекұлы, М. Жер иесі [Мәтін] : роман және хикаят / М. Құмарбекұлы. – Алматы : Қайнар, 2011. – 384 б.
- Құмарбекұлы, М. Жігіттер [Мәтін] / М. Құмарбекұлы. – Алматы : Қайнар, 2008. – 317 б
- Құмарбеков, М. Қыз күлкiсi : әңгiмелер [Мәтін] / М. Құмарбеков. – Алматы : Жазушы, 1969. – 72 б.
- Құмарбекұлы, М. Тауқымет [Мәтін] / М. Құмарбекұлы. – Өскемен , 2003. – 322 б.
Статьи:
- Құмарбекұлы, М. Ақылдылық – ақшада [Мәтін] : сатира / М. Құмарбекұлы // Ақ Ертіс = Иртыш. – 2004. – № 1. – Б. 53-54.
- Құмарбекұлы, М. Бейнетқор [Текст] : деректі хикаят / М. Құмарбекұлы // Ақ Ертіс. – 2010. – № 5. – С. 28-51.
- Құмарбекұлы, М. Жер иесі [Текст] : хикаят / М. Құмарбекұлы // Ақ Ертіс . – 2008. – № 5. – С. 3 – 17. ; № 6. – С. 3 – 20.
- Құмарбекұлы, М. Жігіттер [Мәтін] : хикаят / М. Құмарбекұлы // Ақ Ертіс = Иртыш. – 2004. – № 3. – Б. 3-26 ; № 6. – Б. 3-31.
- Құмарбекұлы, М. Менің аталарым [Мәтін] : әңгіме / М. Құмарбекұлы // Ақ Ертіс. – 2009. – № 5. – Б. 3 – 11.
- Құмарбекұлы, М. Нұрлы да нулы – науалы [Текст] : эссе / М. Құмарбекұлы // Ақ Ертіс. – 2011. – № 2. – С. 5-32 ; № 3. – С. 3-35.
- Құмарбекұлы, М. Тақымет [Текст] : романнан үзінді / М. Құмарбекұлы // Ақ Ертіс . – 2010. – № 2. – С. 3-23.
Литература о М. Кумарбекове:
Книги:
- Құмарбекұлы Мүсілім // Қазақстан жазушылары ХХ ғасыр [Мәтін]: анықтамалық. – Алматы : Ана тілі, 2004. – Б. 193.
- Құмарбекұлы Мүсілім // Қазақстан жазушылары [Мәтін] : анықтамалық / жауапты ред. Б. Шаханұлы. – Алматы : Ан-Арыс, 2009. – Б. 245.
- Құмарбеков Мүсілім [Мәтін] // Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. – Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2014. – Б. 483-484.
- Құмарбеков Мүсілім // Шығыс жұлдыздары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық. – Астана : Фолиант, 2011. – Т. 1 : Сөз зергерлері. Мәдениет майталмандары. – Б. 109-110.
- Мүсілім Құмарбеков [Мәтін] / А. М. Картаева // Картаева, А. М. Әдеби өлкетану: шығыс Қазақстанның қаламгерлері шығармашылығы бойынша: оқу құралы / А. М. Картаева. – Өскемен : С. Аманжолов атындағы ШҚМУ “Берел” баспасы, 2016. – Б. 79.
Статьи:
- Азмухамбетов, Ш. Сочный язык и тонкий юмор [Текст] / Ш. Азмухамбетов // Рудный Алтай. – 2014. – 12 апр. (№ 41). – С. 6.
- Әуезханов, Әділ. Жазушы атаммен соңғы жүздесуім [Мәтін] : естелік / Ә. Әуезханов // Дидар. – 2017. – 13 шілде (№80). – Б. 28.
- Кенжеханұлы, М. Мүсілім Құмарбековтың шығармалары мұражайда сақталатын болды Мәтін] / М. Кенжеханұлы // Дидар. – 2014. – 14 сәуір. – б.1, 4.
- Қаңтарбаев, Ә. Дүние қызыл түлкі бұлаңдаған [Мәтін] : [М. Құмарбекұлы 60 жаста] / Ә. Қаңтарбаев // Дидар. – 1999. – 8 қаңтар.
- Тоқанұлы, Б. “Ақжирен” мінген асыл аға [Мәтін] / Б. Тоқанұлы // Мәдениет жаршысы. – 2009. – №1 . – Б. 15-16.
- Хасенова, М. Қара шаңырақ [Мәтін] / М. Хасенова // Дидар. – 2006. – 13 мамыр.- Б. 3.
