Нургали (Нургалиев) Рымгали (1940-2010 гг.) – ученый-литературовед, доктор филологических наук, профессор, академик НАН РК, Международной академии информатизации, поэт, критик.
Родился 1 июня 1940 г. в с. Кайнар Абаевского района Семипалатинской области. Окончил отделение журналистики филологического факультета (1963), аспирантуру (1966) и докторантуру (1972) Казахского государственного университета.
Начал трудовую деятельность в газете «Лениншіл жас», работал в Союзе писателей Казахстана, затем был доцентом, профессором и деканом филологического факультета КазГУ.
1980—1984 гг. — преподаватель Литературного института (г. Москва). В 1986—1996 гг. возглавлял главную редакцию «Казахской энциклопедии».
2000—2010 гг. — возглавлял кафедру казахской литературы Евразийского национального университета им. Л. Н. Гумилева.
Автор свыше 30 научных и художественных книг, а также около 250 научных статей, около 800 опубликованных научно-критических статей (1961—2009). Отдельные работы изданы во Франции, Турции, Индии, Корее, Китае и других странах.
Основные научные работы по истории казахской литературы и развитию современного литературного процесса: «Природа трагедии», «Поэтика казахской драматургии», «Поэтика драмы», «Древо обновления», «Контекст» в двух томах.
Под научной редакцией Нургалиева вышли энциклопедии: «Казахская ССР: Краткая энциклопедия в 4 томах» (на казахском и русском языках), «Детская энциклопедия» в 3 томах, «Караганда», «Акмола», «Свод памятников истории Казахстана», «Абай» и др. Перевел на казахский язык произведения Л. Толстого, Н. Погодина, П. Брагина. За трилогию «Айдын», «Телағыс», «Казахская революционная поэзия» Р. Нургалиев был награжден Государственной премией Казахстана (1988).
Научные труды Р. Нургалиева
Книги:
Нұрғали, Рымғали. Шығармалары [Мәтін] / Р. Нұрғали. – Астана : Фолиант , 2013.
Т. 1: Драма өнері: монография. – 2013. – 320 б.
Т. 2: Драма өнері: монография. – 2013. – 304 б.
Т. 3: Сөз өнерінің эстетикасы: монография. – 2013. – 288 б.
Т. 4: Сөз өнерінің эстетикасы: монография. – 2013. – 216 б.
Т. 5: Қазақ әдебиетінің алтын ғасыры: әдеби зерттеулер, эссе және сұхбаттар. – 2013. – 384 б.
Т. 6: Қазақ әдебиетінің алтын ғасыры: әдеби зерттеулер, эссе және сұхбаттар. – 2013. – 320 б.
Т. 7: Әдебиет теориясы: нұсқалық. – 2013. – 416 б.
Т. 8: Мақалалар, сөздіктер және биобиблиографиялық көрсеткіш. – 2013. – 320 б.
Нұрғалиев, Р. Ай қанатты арғымақ [Мәтін] : роман, новеллалар / Р. Нұрғалиев. – Алматы : Жалын, 1990. – 480 б.
Публикации в периодических изданиях
Нұрғали, Р. Алаштың бас шығармасы [Мәтін] / Р. Нұрғали // Абай. – 2008. – № 3. – Б. 55-63.
Нұрғали, Р. Таудан түскен адам [Мәтін] / Р. Нұрғали // Егемен Қазақстан. – 2009. – 7 қараша. – Б. 5.
***
Нургали, Рымгали. Ахмет Байтурсынов [Текст] : литературная критика / Р. Нургали // Литературный Казахстан. – 2010. – № 1. – С. 175-188.
Нургалиев, Рымгали. Миржакып Дулатов [Текст] / Р. Нургалиев // Литературный Казахстан. – 2010. – № 4. – С. 142-168.
Нургалиев, Рымгали. Магжан Жумабаев [Текст] / Р. Нургалиев ; пер. Т. Хасенова // Литературный Казахстан. – 2010. – № 5. – С. 173-182.
Нургалиев, Рымгали. Жусипбек Аймауытов [Текст] / Р. Нургалиев // Литературный Казахстан. – 2010. – № 6. – С. 197-206 : портр.
Литература о жизни и деятельности
Ысқақұлы, Д. Қазақ әдебиеттанушылары [Мәтін] : энциклопедиялық анықтамалық / Д. Ысқақұлы. – Алматы : Қазақ энциклопедиясы, 2013. – Нұрғали Рымғали Нұрғалиұлы: б. 347-348.
Шығыс Қазақстан облысы [Мәтін] : энциклопедия. – Алматы : Қазақ энциклопедиясы. – 2014. – Нұрғалиев Рымғали: б. 577.
***
Құрманғали, Қ. Қоңыр күз күмбірі [Мәтін] : [Р. Нұрғалиев туралы] / Қ. Құрманғали. – Алматы : Санат, 2002. – 472 б.
Ақтаев, С. Сыншылардың сойы еді [Мәтін] : [ғалым Р. Нұрғалиев туралы] / С. Ақтаев // Ақиқат. – 2010. – № 5. – Б. 33-35.
Сәрсекеев, Қ. Толық адам [Мәтін] : [академик-жазушы Рымғали Нұрғалиев туралы] / Қ. Сәрсекеев // Егемен Қазақстан. – 2010. – 1 маусым. – Б. 5.
Әбдікұлы, Т. Алаш идеясы және Рымғали [Мәтін] : [Рымғали Нұрғалиев туралы] / Т. Әбдікұлы // Егемен Қазақстан. – 2011. – 12 ақпан. – Б.8.
Әбдікұлы, Т. Алаш идеясы және Рымғали [Мәтін] / Т. Әбдікұлы // Егемен Қазақстан. – 2011. – 12 ақпан. – Б. 8.
Тұрысбек, Р. Академик Рымғали Нұрғали мұрасы [Мәтін] : (жоғары білім мен кемел ғылым мәселелері) / Р. Тұрысбек // Қазақ тілі мен әдебиеті. – 2012. – № 11. – Б. 85-92; № 12. – Б. 65-72.
Әбдиманұлы, Ө. Алаштың арда ұлы [Мәтін] : Р. Нұрғалиевтің өмірдерегі / Ө. Әбдиманұлы // Ақиқат. – 2014. – № 7. – Б. 68-73.
***
Кривощапова, Т. Интеллектуальный новатор [Текст] : [к 75-летию ученого-литературоведа Рымгали Нургали] / Т.Кривощапова // Казахстанская правда. – 2015. – 30 мая. – С. 8.
