Маңырақ жотасының етегінде “Жалындаған адырлар” деп аталатын стратиграфиялық-палеонтологиялық табиғи ескерткіш орналасқан. Бұл атау төбелердің қанық қызыл түсіне байланысты қойылған. Бұл – жалпы аумағы шамамен 50 гектарды құрайтын борпылдақ жыныстардан түзілген ерекше төбелер. Мұнда мезозой дәуірінде қалыптасқан саздарда миллиондаған жылдар бұрын өмір сүрген жануарлар мен өсімдіктердің таңбалары сақталған. 1959 жылы осында алғаш рет динозавр жұмыртқаларының қабықтары табылды, кейіннен ұсақ көне жорғалаушылардың қатты бүлінген сүйек қалдықтары анықталды. Өзінің қанық қызыл, қызғылт-қоңыр реңдеріне бола бұл табиғи ескерткіш “Жалындаған адырлар” деген атауға ие болды. Шынымен де, байқап қарасаңыз, бүкіл өңір лапылдап жанғандай әсер береді.
Бұл жерде қандай түстер жоқ дерсіз! Қызғылт-қоңыр және қанық қызыл реңдер бұл өлкені төзгісіз ыстыққа толы, тіпті тозақтың түбіне түскендей күйге бөлейді.
Мұндағы сазды және құмды жыныстардың мұндай түсте болуына мезозой дәуірінің тропикалық климаты себеп болды. Сол кезеңдегі жоғары температура мен ылғалдылық жағдайында темірге бай жанартау жыныстары үгітіліп, кейінгі дәуірлердегі тотығу үрдісі де төбелердің сыртқы келбетіне әсер етті. Бірақ бұл көріністі еш бұзбайды, керісінше оны одан да көркем етеді.
Қысымның әсерінен бентонитті саздар адсорбенттер шоғырын қалыптастырған. Бұл аймақта температураға байланысты су сіңіріп, қайта бөле алатын күңгірт жылтыр цеолит минералдарының кен орны ашылған.
Табиғи ескерткіштің шығыс бөлігінде, Сауыр жотасының дәл етегінде пермь дәуіріне жататын сланцтар жатады. Олардың жасы 260 миллион жылдан асады! Археологтар мен палеонтологтар үшін нағыз қазына. Мұнда жираф, қарақұйрық, мүйізтұмсық, үштұяқты жылқы, ежелгі жыртқыштар сияқты миллиондаған жыл бұрын осында тіршілік еткен жануарлардың қазба қалдықтары табылған. Тереңірек қабаттарда сол дәуірдің көне теңіз жаратылыстары мен өсімдіктерінің таңбалары кездеседі. Сонымен қатар, Жалындаған адырларда динозавр сүйектері мен олардың жұмыртқа қабықтары да анықталған.
Осындай шағын ғана аумақта өмір жағдайларының қаншалықты күрт алмасқанын елестетудің өзі қиын. Бұл, сөзсіз, ғылым үшін аса құнды. Тек келіп, өз көзіңізбен көріп, тамашалап, Жалындаған адырлардың асқақ табиғи сұлулығын бағалау керек.
