Марқакөл мемлекеттік табиғи қорығы
Марқакөл мемлекеттік табиғи қорығы – ерекше қорғалатын табиғи аймақтың бір түрі, қорықтың республикалық маңызды санаты бар, қорық Қазақ КСР-і Министрлер Кеңесінің 1976 жылғы 4 шілдедегі №365 қаулысымен ұйымдастырылған.
Марқакөл мемлекеттік табиғи қорығы Қазақстан Республикасының шығысында, Оңтүстік Алтай тауларының Марқакөл шұңғымасын алып жатыр. Орталық кеңсе Шығыс Қазақстан облысы, Күршім ауданының, Күршім ауылынан 250 шақырым жердегі Урунхайка ауылында орналасқан.
Марқакөл мемлекеттік табиғи қорығы төрт қорықтық аумақтардан тұрады:
– көл;
– солтүстіктаулыормандыж
– оңтүстік таулы – орманды аймақтар; Қалжыр орманды аумақ
Көл қорықтық аумағы – қорықтың шекарасы Марқакөл көлінің акваториясын толық қамтиды.
Солтүстік таулы-орманды аумақ – аумақ «Орман шаруашылығының Марқакөл мемлекеттік мекемесі» ММ – нің шекарасымен № 6-7 кварталдық діңгектеріне дейін шекараласып, солтүстігінен және солтүстік – батысынан Мемлекеттік жер қорының жерлерімен және Марқакөл көлінің жағалауымен (№ 25 орман кварталын қоса) шекараласады.
Оңтүстік таулы-орманды аумақ – шекара Марқакөл көлінің оңтүстік – шығыс жағалауымен оңтүстік – батысқа қарай «Орман шаруашылығының Марқакөл мемлекеттік мекемесі» ММ – нің шекарасымен өтіп, Мемжерқорының жерлерімен шекараласады.
Қалжыр орманды аумағы: техникалық аймағының шекарасы Қалжыр өзенінің жоғарғы ағынынан Шұқырқолжыр өзені Қалжыр өзеніне құйылған жеріне дейін.
Марқакөл мемлекеттік табиғи қорығының қорғау аймағы Шығыс Қазақстан облыстық Атқару комитетінің Халық депуттары Кеңесінің 1980 жылғы 25 маусым айындағы № 341 «Марқакөл мемлекеттік табиғи қорығының қорғау аймағының тәртібі туралы» шешімі негізінде орнатылған.
Марқакөл мемлекеттік табиғи қорығының экологиялық ағарту ісі тұрғындардың көпшілігіне биологиялық әр түрлілікті сақтау, экологиялық мәдениетті қалыптастыру және дамыту, қорық істерінің идеяларын кеңінен қолдауларын қамтамассыз ету мақсатында жүргізіледі.
Қорық аумағындағы жеке тұлғалардың келіп-кетуі реттеліп отырады. Қорық аумағына кіру үшін әкімшілікпен келісу арқылы, рұқсат қағаздары болған жағдайда ғана және қорғау қызметінің қорықшысы немесе қорық қызметкерінің қатысуымен, ертерек келісілген бағыт түрі бойынша жүргізіледі.
Мемлекеттік табиғи қорықтың аумағында келесі жануарлар мен құстардың, өсімдіктердің түрлері кездеседі:
– өсімдіктердің 720 түрі, оның ішінде сирек кездесетін және жойылып бара жатқан 79 түрі;
– жәндіктердің 282 түрі;
балықтардың 6 түрі;
қосмекенділердің 2 түрі;
бауырымен жорғалаушылардың 5 түрі;
құстардың 261 түрлері, оның ішінде сирек кездесетін және жойылып бара жатқан19 түрі;
сүтқоректілердің 58 түрі, оның ішінде сирек кездесетін және жойылып бара жатқан 2 түрі;
Мемлекеттiк табиғи қорық – табиғатты қорғау және ғылыми мекеме мәртебесi бар ерекше қорғалатын табиғи аумақ, оның қызметiнiң мақсаты аумағындағы табиғи үдерістер мен құбылыстардың табиғи барысын, өсiмдiктер мен жануарлар әлемінің объектiлерiн, өсiмдiктер мен жануарлардың жекелеген түрлерi мен қауымдастықтарын, әдеттегідей және бiрегей экологиялық жүйелердi сақтау мен зерделеу және оларды қалпына келтiру болып табылады.
Әдебиеттер:
- 1.Марқакөл қорығы // Оқушы анықтамасы: 5-11 сыныптар.- Арман, 2003.- Б. 296.
- 2.Марқакөл мемлекеттік қорығы // Дидар.- 1991.- 12 сәуір.
- 3.Марқакөлде марал бар // Спорт.- 1998.-тамыз
